laatste week

Het is winter in Griekenland. De wind laat de kerstballen slingeren, de lichtjes spiegelen in de regenplassen, en er valt geen sneeuw, maar bladeren des te meer. Onze safe space is een eiland naast het grauwe en inmiddels klamme kamp. Met het slechte weer komen sommige meiden elke dag even opwarmen. Ze kunnen een paar uur van de dag warm en droog zitten, terwijl hun ouders en broers in het kamp in de tent zitten. De containers zijn warm en droog, de grote VN-tenten zijn redelijk, met een kacheltje. Maar er wonen nog steeds vele mensen, waaronder gezinnen, in kleine vakantietentjes zonder verwarming.

Er zijn vele kleine verhalen van mensen: de Griekse vrouw die me over de vluchtverhalen van haar familie vertelt. Zij is met deze verhalen opgegroeid; haar grootouders en familie horen bij de Griekse minderheid in Turkije, Bulgarije of Servië, die begin 20^e eeuw verdreven werden en gedwongen naar Griekenland moesten verhuizen. Zij vertelt ook van haar vriendin op het eiland Chios. Op dat eiland hangen op een paar openbare plekken plastic tasjes met voedsel, of misschien wel zeep. ‘Dat doen we al jaren’ vertelt haar de vriendin, ‘eilandbewoners bieden iets aan dat gevluchte mensen kunnen gebruiken.’ Sinds Afghanistan een van de onveiligste landen is, komen vluchtelingen aan op het eiland. En dat is niet pas sinds 2015. Goed om te beseffen dat idee van een statisch Europa met honkvaste bevolking een mythe is, het houdt ons gevoelig.

Deze week ook: na controles .... dit gedeelte van mijn post ga ik verwijderen. De directie van het kamp heeft verboden om verhalen naar buiten te brengen. Om ons werk niet in gevaar te brengen haal ik dit bericht weg. Maar het heeft te maken met wat ik vandaag (8dec) in Trouw lees Natuurlijk kun je me ook vragen.

Mijn laatste week gaat in, en dat is raar. Ik ga gewoon weer naar huis, ik heb een Europees paspoort en ik ga terug naar een ander leven. Voor drie maanden deelde ik een beetje van het leven hier. Een beetje. Ik ken dat soort afscheid: het afscheid nemen van mensen die teruggaan naar een ander leven. In de DDR was ik vaak met vrienden uit het Westen samen, totdat zij weer teruggingen. We konden een tijd lang iets samen delen, maar ik had geen idee van hun ‘ander’ leven.  Zij gingen terug  naar een onbereikbare wereld, net als ik straks ga doen. Daar houdt de vergelijking tussen de DDR en de vluchtelingenkampen ook mee op – fysiek kwam ik in de DDR niets tekort – maar dat gevoel ken ik wel. Nu aan deze andere kant te staan maakt me vooral beschaamd. Ik ga naar huis met vele kleine ervaringen en verhalen van mensen die aan alle kanten voelen dat ze niet welkom zijn in het meer geordende Europa. Ik ken hen nu, en hun gezichten, vragen en verhalen ieder voor zich waren in ieder geval bij mij welkom.