Ieder in zijn bubbel

Griekenland is natuurlijk prachtig, maar veel van dat prachtigs is nu onbereikbaar. Kerken zijn dicht, restaurants doen hooguit aan afhalen, opgravingen en musea zijn dicht. Na 21.00 is ook de afhaaltent dicht, dan gaat de avondklok in. Gelukkig is het bijna altijd mooi weer, overdag is buiten zijn geen straf, net als deze zonsondergang. Tot zover onze eigen bubbel.

En wij zitten hier elke dag in de vluchtelingen-bubbel. Na ja, in een klein
deel van het grote verhaal van al de mensen onderweg, op de vlucht, op zoek naar veiligheid, op adempauze. Wat begint met de chaos van de vlucht, komt in een iets minder chaotische orde terecht. Een uitleg: 

Mensen die op de vlucht zijn  -  sommigen zeggen: die onderweg zijn (people on the move)  - hebben recht op hulp en veiligheid. Daarnaast hebben ze het recht om zich te laten registreren en asiel aan te vragen. In ons camp heb je mensen die net aangekomen zijn, en velen die geregistreerd zijn en ergens in het proces zitten. Daarnaast ook mensen die vluchteling-af zijn en in Griekenland erkend.

De mensen die net aangekomen zijn - in tenten zoals hier -  hebben vaak directe hulp nodig. Soms konden zij dagenlang niets eten, en delen we (QRT) houdbaar voedsel uit. Wij vrijwilligers doen dat niet zelf. Het is namelijk best precair om in het overvolle camp gericht hulp uit te delen. Je moet eerst de nood opsporen en dan zo onzichtbaar mogelijk, één op één, helpen. Onze coördinator zegt: we helpen direct, en organiseren later. Een simpel voorbeeld dat ik zelf geregeld meemaak: mensen komen naar me toe en zeggen dat ze luiers nodig hebben voor hun baby. Soms heeft de baby nog geen identiteitsbewijs. Dan geven we wel de luiers, en checken de volgende keer of het klopt. Natuurlijk weten we dat er altijd iets niet kan kloppen, maar dat risico nemen we. We laten mensen niet in de kou staan, maar moeten ook serieus genomen worden. Overheidshulp werkt vaak andersom: eerst met een papier komen, dan is er hulp. Als het goed is, vullen NGO en overheid elkaar aan. Er is dan ook geregeld overleg, en er gaat wel eens wat mis. De overheid moet vluchtelingen helpen maar wil hen ook tegenhouden – wat uiteraard gebeurt aan de grenzen, maar in afgeleide vorm ook hier.

Vluchtelingen in de procedure krijgen basissteun van de UNHCR (VN vluchtelingenorganisatie). Ze zijn meer tot rust gekomen. Dan komen wij in beeld met onze safe space voor meisjes, met medisch advies; met medicijnen en brillen – deze vallen namelijk niet onder de overheidshulp. Dat ‘tot rust gekomen’ klinkt misschien mooi, maar als je weet dat je voor je procedure minimaal twee jaar moet wachten, is het té rustig. Ondertussen kun je wel naar school (ook volwassenen), maar een nieuwe toekomst is dat nog lang niet.

Een andere groep zijn erkende vluchtelingen, meestal van de eilanden. De eilanden, m.n. Lesbos, gelden als de hotspot van aankomst (onderdeel van de Turkije-deal). Vandaar moet na beoordeling worden doorgereisd: hetzij terug naar Turkije, hetzij – wanneer Griekenland hen als vluchtelingen erkent - naar het vasteland. Deze mensen ontvangen een maand na erkenning geen steun meer maar moeten zichzelf redden. (In principe, er zijn verschillende ‘kleuren’.) Net zoals elke Griek zichzelf moet redden; Griekenland kent geen sociale bijstand, de familie is het belangrijkste vangnet. Één inkomen moet vaak vele monden voeden. Je hebt als erkende vluchteling dus een maand om werk vinden, een woning enz – onmogelijk. Sommige erkende vluchtelingen belanden op straat, of kunnen bij vrienden terecht. Sommigen wonen in ons camp; er zijn ook private hulporganisaties zoals de locale ‘Evangelische Kirche in Deutscher Sprache’ hier, die twee gezinnen opvangt. Dus ja, eigenlijk kun je als vluchteling maar beter zo lang mogelijk onder de UNHCR vallen en moeten wachten, dan heb je in ieder geval een dak boven je hoofd.

Zover een abstracte verhandeling over vluchtelingen die ten slotte allemaal heel verschillende mensen zijn. Geregeld moet ik mezelf tot de orde roepen om in de vluchtelingenbubbel wel de mensen te blijven zien. Gelukkig kan ik dankzij onze lessen buiten het kamp een paar van hen werkelijk beter leren kennen. Maar in het kamp veranderen de rollen, zeker wanneer we met iets (zoals de luiers) komen, en wordt iedereen weer vluchteling. Soms komen oudere vrouwen vragen om luiers. Waarschijnlijk vanwege incontinentie of menstruatie. Maar ja, daar zijn de luiers niet voor. Daar kunnen wij niet in voorzien. Ook hebben we in no time behulpzame en ‘behulpzame’ (maar niet heus) kinderen om de kruiwagen vol luiers heen hangen. Meisjes die we al goed kennen, maar ook jongens en jongetjes. De meesten spreken wat Engels, en sommige van de ons bekende meiden zijn prima tolken. Waarschijnlijk gaat het uitdelen zonder hen sneller, maar het is ook een vrolijke bende mét hen. Laat ik dan toch niet alleen maar controle houden, maar ook contact maken. Maar ja, soms gaan ze vechten om de kar… tja dan moet ik ingrijpen.